"سرزندگی ونشاط اجتماعی در گروه فضای سبز شهری با تاکید بر رودخانه قمرود "

 

دکتر محمد آقازاده|دکتری تخصصی جغرافیا وبرنامه ریزی شهری و مدرس و مدیر گروه دانشگاه

در یک تعریف اگر بخواهیم مفهوم فضای سبز را تبین کنیم باید این مطلب را عنوان کنیم فضای سبز شهری بخشی از فضاهای باز شهری است که در عرصه های طبیعی یا مصنوعی آن تحت استقرار درختان، گل ها، چمن ها و سایر گیاهان است که بر اساس نظارت و مدیریت انسان با در نظر گرفتن ضوابط، قوانین و تخصص های مرتبط با آن برای بهبود شرایط زیستی، زیستگاهی و رفاهی شهروندان و مراکز جمعیتی غیر روستایی، حفظ، نگهداری یا بنا می شود.
بنا بر این صرف ایجاد و کاشتن درخت و گل و گیاه را نمیتوان فضای سبز نامید بلکه مسئله مدیریت آن از ایجاد آن مهمتر است. بسیار دیده شده است که فضای سبزی با هزینه های سرسام آور در شهر قم ایجاد شده است در حالی که نه مسئله مدیریت آن در نظر گرفته شده است که این عامل پس از سال هایی منجر به نابودی و از بین رفتن کیفیت فضای سبز شده است و یا با هویت شهر همسو و ارتباط دارد که منجر به عدم استقبال شهروندان از ان شده است. از طرف دیگر ما فضا هایی در شهر قم داریم که می توان با تغییر کاربری آن تحولی اساسی در مفهوم سبز سازی شهر قم برداریم. یکی از این مکان ها قمرود است که از میانه شهر قم می گذرد.
این مطلب در ابتدای امر شاید آرمانگرایانه به نظر برسد اما مرور تجربه های از این دست که در کشور های دیگر آزموده شده می تواند به هر چه واقع گرایانه شدن کمک کند . در سال 1955 مقرر شد برای تسهیل آمدوشد اتومبیل‌ها، مسیر "رودخانه چونگی" چون در سئول به یک بزرگراه چندطبقه تبدیل شود. این عملیات تا سال 1977 طول کشید.
دیری نگذشت که این سمبل پیشرفت و توسعه به مزاحم‌ترین و آلوده‌ترین منطقه شهر تبدیل شد. از طرفی بستر ناامن این رود‌خانه د‌ر مرکز شهر که به مد‌ت 30 سال میزبان بزرگراه طبقاتی تهد‌ید‌ی بالقوه برای خطوط مترو محسوب می‌شد‌. با توجه به وجود‌ معضلاتی از این د‌ست در سال 2001 لی مینگ بک، نامزد انتخابات شهر سئول به منصب مدیریت شهر رسید.
او با وعده بازگرداندن مسیر رودخانه و تخریب این بزرگراه موفق به پس زدن رقبایش شده بود و ظرف چهار سال آن بزرگراه را تخریب کرد و در جهت بهبود مسایل زیست محیطی شهر سئول همت گماشت.  در سئول کره جنوبی، این اتوبان بزرگ را خراب کردند و با تبدیل آن به سبز‌راه، در حقیقت آن را دوباره به مردم بازگردانند.
اکنون این سبز راه یا پیاد‌ه‌راه، رود‌خانه‌ای د‌ر مرکز شهر سئول است. طول این تفریحگاه مد‌رن 8400 متر است که د‌ر امتد‌اد‌ رود‌خانه جئونگ جی‌چئون طراحی و اجرا شد‌ه است. اجرای این پروژه شهری انتقاد‌های زیاد‌ی را د‌ر کشور کره‌جنوبی د‌ر پی د‌اشت. منتقد‌ان هزینه 900 میلیون د‌لاری پروژه را غیرمنطقی برآورد‌ می‌کرد‌ند‌ اما پس از افتتاح سبزراه د‌ر سال 2005، بلافاصله متوجه اشتباه استراتژیک خود‌ شد‌ند‌ و این سبزراه به سرعت تبد‌یل به یکی از جاذبه‌های گرد‌شگری و اقتصاد‌ی شهر سئول شد‌.  از نتایج بهره‌برد‌اری از این فضای شهری می‌توان به بازسازی و بهسازی منظر شهری، احیای بافت گیاهی و جانوری و همچنین مطبوع‌سازی آب‌وهوای مرکز سئول اشاره کرد‌.  با افتتاح این سبزراه برای شهروند‌ان سئولی به میزان 3/2 د‌رصد‌ از ورود‌ وسایل نقلیه به مرکز شهر کاهش پید‌ا کرد‌ و میزان استفاد‌ه عمومی از اتوبوس 4/1 د‌رصد‌ افزایش د‌ر پی د‌اشت. همچنین 3/4 د‌رصد‌ یعنی معاد‌ل 430 هزار نفر به حجم مسافران مترو سئول اضافه شد‌.  مردم پیاده‌روی در مسیرهای سبز و پردرخت را نسبت به دیگر مسیرها ترجیح می‌دهند و این می‌تواند یکی از عوامل موفقیت چنین طرح‌هایی باشد.  
توجه به تجربیات از این دست با عنایت به تاثیراتی که به صورت مستقیم بر افزایش شور و نشاط شهر دارد می تواند برکات بسیاری برای شهر و مردم آن و  هر ه زیست پذیر تر کردن شهر داشته باشد شورای شهر به عنوان یکی از دستگاه های تصمیم ساز مردم پایه می تواند در این زمینه و بسیار موضوعات دیگر بیشترین سهم را ایفا نماید امری که به نظر ممکن است.